Zoals je weet krijgt Retecool subsidie om een vóórstem bij het referendum te promoten. Referendum Reporter is een organisatie die neutraal is en informatie verstrekt over het referendum en het associatieverdrag. Ze beantwoorden vragen van burgers over het referendum.

Aangezien wij vinden dat je op basis van reëele neutrale informatie eigenlijk alleen maar vóór kunt stemmen hebben we de uitnodiging van Referendum Reporter aangegrepen om de door hen verzamelde content door te plaatsen. Hoe meer mensen juiste informatie in handen krijgen, des te beter.

Oekraïne lijkt langzaam de verschillende politieke crises achter zich te hebben gelaten. De afgelopen jaren bezetten betogers de pleinen van Kiev, met steeds harde repressie als antwoord. Begin 2014 wisten betogers president Janoekovytsj te verdrijven. Wat is de huidige situatie in de Oekraïense politiek? Hoe heeft het zo uit de hand kunnen lopen? Een bijdrage over de achterliggende oorzaak.

Verenigd Oekraïne?

Om de huidige politieke situatie in Kiev te kunnen duiden is bepaalde historische kennis essentieel. De kern van de revoluties van de afgelopen decennia is gelegen in het feit dat Oekraïne langzaam probeert los te komen van Rusland. Dit gaat niet zonder slag of stoot. Sinds dat Oekraïne bestaat als staat is het land fundamenteel verdeeld in grofweg twee kampen: het pro- en anti Russische kamp. De grenzen van het huidige Oekraïne komen niet overeen met de gebieden waar met name etnische Russen wonen. In het oosten van het land wonen deze etnische Russen die zich economisch, cultureel en politiek richten op het buurland. Ook op de Krim zijn de etnische Russen in de meerderheid, met de bekende illegale bezetting door Rusland als gevolg.
Aan de andere kant bestaat er binnen Oekraïne ook veel scepsis en argwaan richting de oostelijke buur. Een van de historische oorzaken ligt gelegen in de collectivisatie van de landbouw onder Stalin. Dit gebeurde met keiharde maatregelen, zonder mededogen. Oekraïne stond bekend als de graanschuur van de Sovjet-Unie. Het talrijke graan ging richting Rusland en vele Oekraïners stierven onder erbarmelijke omstandigheden. Stalin kende totaal geen medelijden en de sterftecijfers zijn schokkend. Deze daad verklaart mede het zo nu en dan opduikende fascisme in het westen van Oekraïne. De haat tegen het communisme en de argwaan richting Rusland is onder dit deel van de bevolking bijzonder groot en zit diep. Er is dus duidelijk sprake van verdeeldheid binnen Oekraïne.

PostSovjet tijd

Oekraïne kwam in 1991 los van de Sovjet-Unie. Via een referendum sprak een groot gedeelte zich uit voor onafhankelijkheid. De eerste twee presidenten Kravchuk en Kuchma waren sterk gericht op Rusland en gaven ruim baan voor corruptie en de oligarchen. Veel bedrijven bleven in staatshanden en er was nauwelijks sprake van persvrijheid. President Kuchma kwam in opspraak nadat Georgi Gongadze, een kritische journalist, dood werd gevonden in een bos nabij Kiev. Volgens verschillende lijfwachten van de toenmalige president kwam de opdracht om Gongadze te doden rechtstreeks uit het presidentiële paleis. Voor Kuchma liepen deze aantijgingen met een sisser af nadat het hoogste gerechtshof de president immuniteit verleende. Onder Kuchma was tussen 2002 en 2005 de later bekend geworden Victor Janoekovytsj premier.

Oranjerevolutie

Deze Janoekovitsj werd door Kuchma aangewezen als zijn opvolger en hij ‘won’ de verkiezingen voor het presidentschap in 2005. Internationale waarnemers gaven direct aan dat er op grote schaal was gefraudeerd. Protesten onder leiding van Viktor Joesjtsjenko en Julia Tymosjenko volgden en Joesjtsjenko werd, mede door steun van het westen, in een nieuwe ronde verkozen tot president. Opvallend detail is dat beide leiders van de revolutie in het verleden volop hebben samengewerkt met zowel Kuchma als Janoekovytsj. Sterker nog, beide hebben lang Kuchma en Janoekovytsj gesteund. Toch staan Joesjtsjenko en Tymosjenko ook symbool voor de eerste politieke blik vanuit Oekraïne gericht op het westen. Er bestond hoop op een betere toekomst. Dit bleek echter valse hoop….

Zowel Joesjtjenko als Tymosjenko hadden grote belangen in de gasindustrie. De corruptie werd niet aangepakt maar tierde juist extra om zich heen. Beiden veranderden de situatie niet. Ze deden juist wat ze hun voorgangers hadden verweten: zichzelf verrijken. De Oekraïense burgerbevolking was zo teleurgesteld, dat Joesjtjenko in 2010 slechts 6% van de stemmen kreeg. Ook Tymosjenko haalde het niet en uiteindelijk werd de protegé van oud president Kuchma, Janoekovytsj in 2010 verkozen als de nieuwe president. Dat was geen succes. Hij sloot Tymosjenko op en roofde de staatskas leeg voor eigen gebruik. De politieke elite van Oekraïne was het overduidelijk alleen om de pure macht en zelfverrijking (en van de eigen clan?) te doen. De bevolking van Oekraïne was verbitterd en had alle vertrouwen in hun eigen politici verloren. Een beeld dat Oekraïne nog lang parten zal blijven spelen.

EuroMaidan

Nadat Janoekovytsj op het laatste moment en onder druk van Rusland niet het associatieverdrag met de EU wilde ondertekenen, kwam er weer massaal protest onder de bevolking. Het begon met studentenprotesten die door de ordepolitie hardhandig werden neergeslagen. De Oekraïense bevolking pikte dit niet en vergezelde de studenten op het Maidanplein in Kiev. Eind 2013 en begin 2014 volgde er heftige protesten in het centrum van Kiev. Schoten werden gelost, er vielen doden en het land raakte volledig ontwricht. Uiteindelijk leidde dit tot de vlucht van Janoekovytsj in februari 2014 naar Rusland. Dit deed hij nadat hij de steun van zijn eigen partij, het leger en de politie had verloren. Nieuwe presidentsverkiezingen en parlementsverkiezingen werden uitgeschreven en momenteel wordt het land geleid door premier Arseniy Yatsenyuk en president Petro Poroshenko. Beide kennen reeds een lange geschiedenis in de Oekraïense politiek maar vertegenwoordigen gloednieuwe politieke partijen. Waar wij in Nederland vaste bakens hebben in politieke partijen, poppen nieuwe partijen in Oekraïne als paddenstoelen uit de grond.

En hoe nu verder?

Wat direct opvalt is dat de politieke leiders van Oekraïne allen al reeds een lange tijd zich in de politiek bevinden. Ook hebben velen van hen zakelijke belangen die conflicteren met het objectief maken? van wetgeving. Zo heeft de huidige president Poroshenko de leiding over een chocolade-imperium, Roshen. Daarnaast lijkt er van ideologisch geladen politiek geen sprake. Oekraïne kent geen christendemocraten, sociaaldemocraten of liberalen. Veel parlementariërs sluiten zich opportunistisch aan bij verschillende blokken die aan de winnende hand zijn. Zo heet de huidige grootste partij in het Oekraïens parlement ‘Poroshenko blok’ naar de naam van de president.

Is er dan helemaal geen hoop? De hoop van Oekraïne wordt niet gevormd door de politici, maar wel door de vastberadenheid van het volk betere tijden te gaan bewerkstelligen. Er lijkt zowaar iets te veranderen in Kiev. Het associatieverdrag gaat getekend worden en er zijn volop maatregelen genomen tegen corruptie. Ook de economische ontwikkeling lijkt zich door te zetten. De hoop is dat in oost-Oekraïne vrede wordt gesloten en dat Rusland zich zal neerleggen bij de huidige situatie in Oekraïne. Nationale eenheid lijkt dan nog wel ver te zoeken, maar ook in het oosten zal men inzien dat de weg richting Europa niet meer te keren is. Deze hoop op verbetering is gevestigd op het feit dat ook Poetin is gebaat bij een succesvol Oekraïne, zo hoor je op straat. Het blijft echter afwachten en hopen dat de politieke elite zijn oor gaat neigen naar de bevolking en écht het beste voor gaat krijgen met Oekraïne.

Zoals je weet krijgt Retecool subsidie om een vóórstem bij het referendum te promoten. Referendum Reporter is een organisatie die neutraal is en informatie verstrekt over het referendum en het associatieverdrag. Ze beantwoorden vragen van burgers over het referendum.

Aangezien wij vinden dat je op basis van reëele neutrale informatie eigenlijk alleen maar vóór kunt stemmen hebben we de uitnodiging van Referendum Reporter aangegrepen om de door hen verzamelde content door te plaatsen. Hoe meer mensen juiste informatie in handen krijgen, des te beter.

Froukje uit Assen: “Ja, ik ga stemmen.”, ze geeft aan het belangrijk te vinden om naar de stembus te gaan ongeacht waar het over gaat, het is je recht.

“Ik vind het sowieso goed dat er handelsbetrekkingen zijn met landen die niet direct in onze invloedssfeer zitten.”

Desgevraagd, geeft Froukje aan voor te zullen stemmen, ze geeft aan het goed te vinden dat er handelsbetrekkingen zijn met landen die niet direct in de invloedssfeer van Nederland liggen.

Op de vraag wat Froukje verder van het verdrag vindt, volgt een eerlijk antwoord: “Ik heb mij er niet in verdiept.”

Bij de Oekraïne denkt Froukje voornamelijk aan de vliegtuigramp met de MH17 en aan de Tweede Wereldoorlog, tijdens die oorlog zijn er 27 miljoen Oekraïners om het leven gekomen en is de holocaust het grootst geweest, anderhalf miljoen joden zijn daar gedood en veelal ter plekke geëxecuteerd.

In de aanloop naar het referendum spreekt Referendum Reporter met verschillende Nederlanders over het referendum, het associatieverdrag en Oekraïne. Wat gaat men stemmen en wat zijn beweegredenen.

Weet u al wat u gaat stemmen?

Zoals je weet krijgt Retecool subsidie om een vóórstem bij het referendum te promoten. Referendum Reporter is een organisatie die neutraal is en informatie verstrekt over het referendum en het associatieverdrag. Ze beantwoorden vragen van burgers over het referendum.

Aangezien wij vinden dat je op basis van reëele neutrale informatie eigenlijk alleen maar vóór kunt stemmen hebben we de uitnodiging van Referendum Reporter aangegrepen om de door hen verzamelde content door te plaatsen. Hoe meer mensen juiste informatie in handen krijgen, des te beter.

Zondagochtend pakten internationale media groots uit met het nieuws over de Panama Papers. Het zou gaan om een van de grootste journalistieke lekken ooit – groter dan WikiLeaks. Het 2,6 terabyte grote bestand bevat meer dan elf miljoen documenten die schimmige deals van offshore vennootschappen bloot leggen. Deze documenten beschuldigen onder meer twaalf voormalig staatshoofden van belastingontduiking of -ontwijking. Interessant voor het referendum van aanstaande woensdag is dat ook de Oekraïense president Petro Porosjenko genoemd wordt in de Panama Papers.

De Panama Papers maken een groot gedeelte uit van de interne administratie van het Panamese Mossack Fonseca. Dit is een juridisch adviesbedrijf dat bedrijven helpt met het parkeren van geld in belastingparadijzen. Geld parkeren in een buitenlands vehikel is op zich niet verboden. Wél is het zo dat dit een populaire strategie is om belasting te ontduiken. Eén van de vennootschappen die in de Panama Papers genoemd worden, is Roshen. Roshen is een snoep- en chocoladeconcern waarvan Porosjenko eigenaar is. Volgens Panama Papers heeft de Oekraïense president winst naar de Britse Maagdeneiland gesluisd en daarmee zijn eigen fiscus voor miljoenen opgelicht. Het Oekraïense Anti-Corruptie Bureau heeft al gemeld dat men niets gaat doen met de zaak. Porosjenko’s handelen zou niet in strijd zijn met Oekraïense wetgeving. Bovendien is hij staatshoofd van het land, wat hem min of meer onschendbaar maakt.

Als een politicus in verband wordt gebracht met belastingontduiking of -ontduiking is dat altijd betreurenswaardig. Wat de zaak des te pijnlijker maakt, is dat corruptiebestrijding juist één van de speerpunten was bij de verkiezing van Porosjenko als president. Met het referendum in het vooruitzicht, komen de Panama Papers voor hem ook nog eens op een bijzonder ongelukkig moment. Tegenstanders van het associatieverdrag worden bevestigd in hun cynisme – namelijk: Oekraïne is een corrupt land waar we geen verdrag mee moeten aangaan. Aan de andere kant kunnen voorstanders dit nieuws aangrijpen om het belang van het verdrag te onderstrepen. Immers, het associatieverdrag kan een bijdrage leveren aan het hervormen van instituties en het bestrijden van corruptie. Poroshenko ligt in eigen land momenteel hevig onder vuur. Hoe groot de impact van de Panama Papers voor zijn positie en het associatieverdrag zullen zijn, zal de toekomst uitwijzen.