Er is iets eigenaardigs aan de hand met Nederlanders en complimenten. Op het moment dat een Nederlander ergens een compliment over krijgt, schiet hij direct in de bescheidenheidsmodus en gaat meestal als eerste vertellen wat hij er zélf minder geslaagd aan vindt.

Hoe kom ik hier opeens op? Vandaag stuurde iemand me een opname van een cover van een nummer van Green Day. Mijn lekenoortjes hoorden prima muziek, sowieso heb ik diep respect voor iedereen die iets herkenbaars uit een gitaar kan krijgen, dus ik replyde dat ik het cool en knap vond, geen woord van gelogen. De reactie was echter: ‘Ik vind het zelf mwa. Als ik er meer tijd aan had besteed was de opname en de kwaliteit van de mix beter geweest.’ Letterlijk. Dergelijke reacties heb ik al vaak gekregen als ik iemand complimenteerde, maar ik heb ze zelf ook gegeven. Een vreemd iets, vind je niet?

We worden opgevoed met bescheidenheid in Nederland en dat wordt instinct. We leren al heel vroeg dat we niet te koop mogen lopen met onze prestaties, dat we vooral maar nederig moeten zijn. Alhoewel… Ik heb ze niet, maar het lijkt of kinderen van nu juist veertien veren in hun reet (sorry, OGL) krijgen voor elke wascostreep op een wit vel. Of was ik de enige tegen wie werd gezegd: “Dit kun jij wel beter.” als ik een afgeraffelde tekening had gemaakt? Hm. Volwássenen zijn in ieder geval over het algemeen geneigd hun prestaties af te zwakken als ze geconfronteerd worden met iemand die er iets positiefs over zegt, is mijn ervaring.

Dat die instinctieve reactie iets puur Nederlands is ontdekte ik in een gesprek met een Vlaming. Voor Vlamingen is onze haast verdedigende reactie op een compliment iets bevreemdends en zelfs een beetje een belediging. Het voelt voor hen, vertelde hij, alsof we hun compliment niet serieus nemen. Is dat wat het is? Volgens mij niet. Ik denk dat we best gelóven dat iemand het meent als hij ons complimenteert, maar dat we gewoon idioot kritisch zijn op onszelf en onze creaties. Je word natuurlijk al gauw als een arrogant stuk vreten gezien als je zegt: “Kijk dan wat voor fokking awesomes ik heb gemaakt!” Dat kan gewoon niet, dat is een culturele no go. (Op internet is het trouwens wel wat anders, daar kun je uitstekend een foto posten van je vette (of lame) fröbelarij en dan likes opstrijken; zie voorbeeld hieronder.)

Het punt is denk ik dat je zelf bijna nooit écht helemaal tevreden over iets bent. De dingen die je zelf minder goed of totaal shit vindt vallen daarom voor jouw ogen enorm op. Als iemand dan iets positiefs zegt, terwijl je zelf inderdaad ‘mwa’ ziet of hoort, is het moeilijk om gewoon: “Cool, bedankt!” te antwoorden. Dat is een soort nederigheid die ingebakken zit en haast niet om te buigen valt. Je wilt aan de ander duidelijk maken dat je niet te dense bent om de onvolkomenheden te zien of horen, denk ik. (Zoals zeggen: “Let niet op de rommel.” zodat de ander weet dat je geen échte pauper bent die zijn eigen tyfusbende niet meer ziet.) Zelf probeer ik tegenwoordig complimenten inderdaad zonder blikken of blozen te accepteren, maar het blijft lastig. Laten we het een culturele handicap noemen.