In Nederland kennen we het steeds minder populair wordende kinderfeest Sint Maarten, waarbij kinderen met lampionnetjes langs de deuren mogen gaan om snoep te krijgen in ruil voor een liedje. Sint Maarten wordt echter in de commercie allang overschaduwd door Halloween, wat er natuurlijk enorm op lijkt, maar wat willen we nou?
Sint Maarten
Geen hond die eigenlijk weet wat we nou precies vieren met Sint Maarten, dus dat zal ik eens haarfijn uit de doeken doen voor je. (Vooral voor de Limburgers die Sint Maarten als snoepfeest niet eens kennen, vernam ik uit betrouwbare bron.) Het blijkt dus de naamdag van ene Sint Maarten te zijn, die eigenlijk Martinus van Tours heette, maar dat bekt natuurlijk niet. Vervolgens kwam iemand met het lumineuze idee (vat je ‘m?) om het Heilige Vuur rond te dragen als vruchtbaarheidsritueel. Lekker ter zake doend als het gaat om kleine kinderen inderdaad. Dankzij de kerk werd elf november een bedelfeest voor de armen en wie kunnen er het allerbeste bedelen? Honden! Ja, maar die kunnen geen lampion vasthouden, dus dan maar kinderen langs de deuren sturen. In de jaren na de Eerste Wereldoorlog raakte het bedelstigma een beetje op de achtergrond en werd Sint Maarten vooral een feest voor de kids om snoep binnen te harken.
Liedjes
Als nineties kid kende ik twee liedjes die je kon zingen en die vond ik zelfs als zesjarig krullenbolletje al nergens op slaan.
Sint Maarten, Sint Maarten, de koeien hebben staarten. De meisjes hebben rokjes aan, daar komt Sint Martinus aan.
Wat een niveau, zelfs voor kinderen. ‘De koeien hebben staarten.’ No kidding. Er zijn legio dieren met staarten en er zijn meer meisjes met broeken aan, waarom precies die info in zo’n liedje stoppen? Ook dat twee keer ‘aan’ vond ik erg lelijk, maar ja, kinderliedjes hè. Het is niet alsof ‘Sinterklaas kapoentje’ ook maar érgens op slaat. Het volgende liedje is dan net iets beter; dat geeft nog zinvolle informatie.
Elf november is de dag dat mijn lichtje, dat mijn lichtje, elf november is de dag dat mijn li-hichtje bra-han-den mag.
De helft van de keren durven de kindjes niet eens te zingen en dan komt er een halfslachtig “… taaten…aan…” uit. En die niet-zingers moet je dan tóch snoep geven EN zeggen: “Nou, goed gezongen.” Nee. Niet goed gezongen, probeer het nog eens opnieuw en dan nu met klinkers! Oh, wat gemeen, Incognito, jij tang, het zijn maar kindjes. Ja, nou ík zong tenminste het hele liedje helemaal netjes uit eind jaren 80, begin jaren 90. Het zal wel een leerproces zijn dan.
Snoep
Nou ja, dan heb je als kind dus gezongen (of niet, en dat maakt dan blijkbaar ook niet uit) en dan krijg je een snoepje. Er werd ook wel eens een gulden in je plastic zak gegooid of een mandarijn, want gezond. Zo’n snotterige mandarijn was dan weer jammer. Wel kon je naar de bakker op de Foarwei, want die gaf een boterhamzakje met verschillende snoepjes erin, geweldig! Ik was trouwens zo’n sneuhaas die geen lampion had. Waarom weet ik eigenlijk niet eens, want die dingen zullen echt niet de wereld gekost hebben. Iets met: “Ach, je loopt er toch maar één keer per jaar mee.” Ik schuifelde dus mee met mijn wijkgenootjes die wél zo’n mooi lampie hadden, maar ik kreeg gelukkig ook snoepjes. Daar word je inhalig van, joh, als kind! Van snoep! Ik althans, maar ik was en blijf een enorme snoepkont. Thuisgekomen bekeek je dan gretig de ‘winst’ van zuurtjes, lollies, miniMarsjes en ander lekkers. Zo’n driekwart daarvan kwam niet eens op en werd dan een maand later als één grote suikerige klont de kliko in gemikt.
Halloween
Heden ten dage (eindelijk kan ik die frase eens inzetten) zie je al in augustus niet alleen pepernoten maar ook allerlei Halloweenmeuk in de schappen liggen. Heksenoutfits, pompoenen met boze gezichtjes en schedels. (Dát is namelijk niet schadelijk voor de tere kinderzieltjes die we op alle fronten proberen te beschermen.) Ik begrijp zelf de clou niet helemaal, want met Halloween (31 oktober) gaat geen enkel kind verkleed langs de deuren om “Trick or treat!” te roepen. Toch? Volgens mij is het de bedoeling om een voorzichtige ruil in te zetten zodat Sint Maarten vervangen kan worden door het iets creatievere Halloween. En ik snap dat. Met Halloween kun je in elk geval nog verkleed gaan, wat is er nou leuker voor kinderen! Verkleed mogen, níet hoeven zingen én snoep krijgen! Helemaal puik. Ik stel om het toch een beetje muzikaal op te leuken een nieuwe tekst op De koeien hebben staarten voor:
Halloween, Halloween, laat mij snel dat snoep eens zien, dan steek ik je niet neer misschien, hallo-, hallo-, Halloween.
Het succes van een volkse gewoonte als Sint Maarten werd vroeger door de mensen zelf bepaald en was streekgebonden. Bij mij in Haarlem liepen ALLE kinderen met een lampion (wel met kaarsje natuurlijk want het moet een beetje spannend blijven en onder erbarmelijk gejank het exemplaar van je vervelende buurjongetje in vlammen op zien gaan was helemaal geweldig) en dus ging jij ook. Eerst met mamma, later alleen met een vriendje, waarbij je moest beloven bepaalde straten te mijden, zeker in het donker. Nieuwe buurtbewoners, komende uit de over-rivierse gebiedsdelen begrepen er inderdaad eerst geen flikker van (hier woont juffrouw kikkerbil, die niks geven wil), maar waren na 1 jaar compleet ingeburgerd.
Dat was toen.
Nu gaat het erom dat er aan het concept verdiend kan worden en het verdienmodel voor Halloween is stukken beter. Van het schuiven van een paar lullige lampions word je niet rijk. Pompoenen, maskers en enge plastic kleding betekenen echter big business. Zeker de pompoenen zijn ideaal want die gaan maar een jaar mee. Vervolgens wordt er flink gerekend door de marketingafdeling en wordt de efficiëntste balans tussen de hoeveelheid reclamespotjes en de prijs van de merchandise bepaald. Van een spontaan volksfeest is geen sprake meer.
Yup. Sint Maarten is een Noordwesteuropees agrarisch kinderfeest, gebaseerd rondom gratis voedsel. Sint Maarten is namelijk de patroonheilige van de bedelaars (omdat hij zijn mantel deelde met een bedelaar die het koud had). Zijn naamdag valt handig midden in de slachtmaand, zodat arme kinderen, mede uit naam van hun (pleeg)ouders, vers geslacht vlees konden krijgen.Verder maakte je als kind _zelf_ je lantaarn uit een biet, en zong je onder begeleiding van een _zelfgemaakte rommelpot. Ook ik heb het in de jaren ’70 als kind gevierd in Noord- en Midden-Duitsland, maar toen hadden we al papieren lampionnen en toffees.
Halloween is een slap aftreksel uit negentiende eeuws Amerika (what else is new), en valt op de vooravond(*) van Allerzielen en Allerheiligen op 1 en 2 november. Beide dagen zijn _kerkelijke_ feestdagen bedoeld om de doden te herdenken, en vallen niet geheel toevallig op het Keltische Samhain. De bedoeling ervan was dat je ernstig plechtstatig in de kerk zat en later op de dag de graven van je overleden familieleden opknapte.
/ Met je anti-westerse culturele ‘opvoeding’
(*) Waarom dan 31 oktober ’s avonds? Omdat in de katholieke traditie een naamdag valt tussen de vespers/nachtwake van de vorige dag en de noenen.
En met Halloween ben je incognito snoep aan het bietsen,als volwassen bedel dwerg is dat ook nog eens een bijkomend voordeel.
Sommige bedelkabouters hoeven zich niet eens te verkleden tijdens Halloween,en dat is voor hun weer een bijkomend voordeel eens per jaar.
“Dat het feest niet verdwijnt, maar zich integendeel verder verspreidt, wordt geïllustreerd door de ontwikkeling in Amsterdam. Het feest werd hier al honderden jaren niet meer gevierd, tot het in de laatste decennia van de 20e eeuw in de buitenwijken opdook onder invloed van omliggende gemeenten in de meer agrarische gebieden.”
Dat staat op wikipedia, en daar kan iedereen wat opzetten, dus dan is het waar.
HET IS EEN KINDERFEEST, VERDOMME, DUS MOET ZWARTE PIET HIER DAN OOK AL WEG?
Als door een anaerobe lampion-opbouw het kaarsje zwaar begint te walmen zit je anders al snel onder de roetvegen.
Mijn moeder is ver in de tachtig en heel slecht ter been. Zij was niet bekend met de gebruiken rond Sint Maarten, noch Halloween.
Dit jaar was er dus op de avond van zondag 30 oktober een verklede blaag aan de deur, die riep: “Snoep! Of ik schiet!”. Daarbij richtte hij een levensecht speelgoedwapen op mijn moeder.
Naast de voordeur staat mijn moeders wandelstok. De knul is huilend naar huis gegaan.
Hopelijk weet mijn moeder komend jaar wat de bedoeling is van “Trick or treat”.
De vraag op 11 november: wie is de nieuwe prins en wat wordt het thema van de optocht?
Geert wordt de nieuwe prins en het thema wordt “minder,minder…” vrij in te vullen door de lokale kernafvalverenigingen.
Trump was toch gekozen tot Prins Carnaval?
Sint maarten is de afgelopen 20 jaar naar amsterdam meegebracht door alle agrariers die er gingen wonen en zich amsterdammers gingen noemen.
Mooie rel daar een paar jaar geleden trouwens, was dat mensen aan de deur die geen snoep gaven aan “bedelende” moslimvrouwen, die door die laatsten werden aangeklaagd wegens discriminatie. kostelijk!
“Vooral voor de Limburgers die Sint Maarten als snoepfeest niet eens kennen, vernam ik uit betrouwbare bron.”
Als snoepfeest kenen de Limburgers Sint Maarten inderdaad niet, maar uitleg over Sint Maarten hebben we niet nodig, als goede katholieken kennen we deze heilige immers juist wel (in tegenstelling tot jullie noordelijke heidenen).
In ons dorp was de traditie als volgt:
In de avond gingen alle kinderen vergezeld van hun ouders met lampionnen (of met uitgeholde sokkerkoate) met een kaarsje erin (nog niet aangestoken!) naar de kerk. Daar werd op het einde van de mis de legende van Sint Maarten verteld en tegelijk getoneelspeeld. Dat ging over de Romeinse officier Martinus, die in de koude winternacht een man tegenkwam die verkleumde van de kou. Uit medelijden hakte hij met zijn zwaard zijn mantel in twee en gaf de helft aan de man. De volgende nacht verscheen Jezus met de halve mantel aan Martinus, die vanaf toen zijn leven aan de kerk en aan de armen wijdde en aldus een heilige werd (vandaar Sint Maarten). Tijdens het toneelstuk kwam heel spectaculair iemand als Romeins officier verkleed te paard de kerk binnengereden. De pastoor vertelde er nog bij dat Sint Maarten aldus het feest van de warmte was (en niet een heidens brandstapelritueel).
Na afloop van de mis ging de hele kerk vergezeld van de fanfare en met aangestoken lampionnen/sokkerkroate in optocht achter Sint Maarten te paard aan naar een veld waar een enorme stapel bomen en ander brandbaar spul in fik gestoken werd om iedereen de warmte te laten voelen die Sint Maartens mantel had gegeven. Na een half uurtje was het dan vort naar huis en nog een warme kop chocomel voor je naar bed moest.
Met snoep had het allemaal helemaal niets te maken.
“Met snoep had het allemaal helemaal niets te maken.”
Inderdaad, de commercie is her en der nog met een inhaalslag bezig. Tot we zo ver zijn dat we “Sint Maarten, the musical” hebben, “Sint Maarten wannahaves”, “Sint Maarten, the Game (voor X Box, Nintendo en PS14)” en je een vol prachtige advertenties gevulde en desondanks exorbitant duur glossy “(Sint) Maarten” hebt.
Voor een stukje duiding naar demense toe
https://youtu.be/Jzt0HDaTatY
Ik snap trouwens die hele recente fascinatie van de Protestanten met de katholieke heiligen niet. Ik dacht dat jullie juist waren afgescheiden omdat jullie dat als afgoderij beschouwden. Dan nu niet ineens gaan lopen doen alsof Sint Maarten en Sint Nicolaas protestantse tradities zijn (en beginnen te mekkeren dat die nare Surinaamse zwartjoekels jullie je traditie afpakken). Ben dan een goede protestant en verbied die blasfemische feesten aan je kinderen.
Een collega van mij heeft een kleine die pas alleen de verkorte versie van het liedje kent:
Sint Maarten
Sint Maarten
Nou snoep!