Het verkiezingsseizoen is van start gegaan en dat betekent dat politici zich in allerlei bochten gaan wringen om u, als kiezer, te overtuigen ze in maart van een rood ingekleurd vakje te voorzien. En het seizoen begint meteen al lekker: Premier Rutte zegt namelijk ‘sorry’ voor het niet waarmaken van zijn verkiezingsbeloften.
Duizend euro voor werkend Nederland, niet morrelen aan de hypotheekrenteaftrek en geen geld meer naar de Grieken. Laat ik daar volstrekt helder over zijn: ik zeg daar sorry voor
Oh? Sorry? Maar waarom dan? Waarom kom je zulke gouden bergen gewoon niet even leveren, Mark?
Ik stond simpelweg voor de keuze: ga ik die belofte ongeacht de politieke en economische realiteit toch gestand doen? Dan zou ik voor Nederland risico’s hebben gelopen.
Alternatief had je natuurlijk in de eerste plaats geen dingen kunnen beloven waarvan iedereen op z’n sloffen kan nagaan dat er geen moer van terecht gaat komen. Eigenlijk zijn er maar twee keuzes: Je bent dom en naief geweest, of je loog. Ja, natuurlijk was het het laatste, je zit tenslotte in de politiek. Bovendien heb je dit trucje al eerder geflikt. Maar hoe staat het eigenlijk met de rest van het programma?
Het thema van het VVD-verkiezingsprogramma 2012 was ‘niet doorschuiven, maar aanpakken’. Dat had een aantal speerpunten.
Sluitende begroting
Goed, het is nog geen 2017, maar het begrotingstekort voor dit jaar is 10,6 miljard. Het lijkt er niet heel erg op dat die begroting al sluitend is.
24 miljard bezuinigen
De overheid geeft teveel uit, aldus de VVD in 2012, toen de totale uitgaven 257,4 miljard bedroegen. In 2016 is dat 262,1 miljard. Dus in plaats van een bezuiniging van 24 miljard is er 4,7 miljard aan extra uitgaven bijgekomen.
5 miljard belastingverlaging
Dat is gelukt, in 2016 is de inkomstenbelasting verlaagd.
3 miljard voor betere wegen, onderwijs en veiligheid
Gemakshalve pakken we even de totale begrotingssommen van de verschillende ministeries erbij:
|
2012 |
2016 |
Verschil |
| Onderwijs, Cultuur en Wetenschap |
31 |
34 |
3 |
| Veiligheid en Justitie |
10 |
9,9 |
-0,1 |
| Defensie |
7,2 |
7,5 |
0,3 |
| Infrastructuur en Milieu |
10,7 |
8,1 |
-2,6 |
|
|
|
0,6 |
Onder de streep is dat een stijging van 0,6 miljard, nog geen derde. De stijging bij OC&W zit inderdaad in het onderwijs. Bij infrastructuur en milieu valt daar weinig zinnigs over te zeggen. Er is in ieder geval minder geld. In 2012 werd er 9,3 miljard begroot op de post “Algemeen departement”, waarbij dus totaal niet te zeggen valt waar dat geld blijft. In 2016 is die post gekrompen tot 45 miljoen, en heeft plaatsgemaakt voor een post van 6,3 miljard met de beschrijving “Bijdrage Investeringsfondsen”. Deze kwamen voor het eerst in 2013 op de begroting te staan. Van dit geld ging 5,8 miljard naar het infrastructuurfonds en 0,8 miljard naar het Deltafonds. in 2016 was dat respectievelijk: 5,8 miljard en 1,1 miljard.
Daarnaast is er een post van 852 miljoen voor “Brede doeluitkering”, en daarna blijft er nog een een grove 948 (versus 1,4 miljard in 2012) miljoen over om te verdelen over de 14 andere posten binnen de begroting. Al met al lijkt het niet aannemelijk dat deze verkiezingsbelofte is nagekomen.
Veiligheid
Algemeen bekend speerpunt uit de VVD-retoriek was veiligheid. Wat zegt het programma daarover?
De VVD wil jaarlijks 250 miljoen euro extra uitgeven aan meer agenten op straat en aan de berechting van de extra verdachten die dit zal opleveren
Nou, aan de begroting van V en J te zien is dat geld niet gelukt. En de verdachten dan? in 2012 werden er totaal 197.140 verdachten aangehouden. In 2014 waren dat er 162.640. Recentere cijfers kon het CBS niet uitspugen, maar dit is in ieder geval in lijn met de dalende trend die tijdens Rutte I en II tot aan 2014 speelt.
Werken
Dan nog even een ander speerpuntje wat de VVD graag hanteert: werken moet lonen. Daarover zegt de VVD in 2012:
De VVD wil dat iedereen die kan werken ook werkt.
Redelijk essentieel daarvoor is dus het terugdringen van de werkloosheid. Rutte’s gouden wapen daartegen is de ‘banenmachine’. In 2012 was de werkloosheid 5,8 procent. Dit schoot in 2013 de lucht in. In 2015 was de werkloosheid “nog maar” 6,9%. In juli stond de teller weer op 5,8%. Ook hierin is de VVD dus niet bijster succesvol geweest, zelfs als je niet meerekent dat maandpercentages beïnvloedt worden door seizoenswerk.
We zullen hier niet heel flauw de immigratiepolitiek gaan bespreken, het lijkt ons overduidelijk dat de VVD niet verantwoordelijk is voor de vluchtelingencrisis en dat elke partij die zo’n crisis toegespeeld krijgt daar automatisch de nadelige effecten van ondervindt. Maar samenvattend kunnen we niet wachten op het Kabinet Rutte III. Zodat hij over vier jaar nog eens z’n excuses kan aanbieden.
